KΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΣ ΜΕΤΟΧΩΝ
Η αποταμίευση είναι το πρώτο βήμα για την οικονομική και κοινωνική πρόοδο . Το δεύτερο βήμα , πολύ σπουδαιότερο , είναι η αξιοποίηση της αποταμιεύσεως , η οποία πρέπει να χρησιμοποιείται για επενδύσεις σε περιουσιακά στοιχεία που να παρέχουν τον πιο επιθυμητό συνδυασμό οικονομικών ωφελειών .
Επένδυση είναι π.χ. η αγορά ακινήτου για εκμετάλλευση , οι καταθέσεις στις Τράπεζες , η αγορά οικοπέδου για μεταπώληση και η άγονη χρυσοφιλία .
Αλλά η σπουδαιότερη σύγχρονη μορφή επενδύσεως είναι η απόκτηση χρηματιστηριακών τίτλων και ειδικότερα μετοχών , γιατί , όπως είπαμε παραπάνω , οι μετοχές συνήθως δεν χάνουν την αξία τους με το πέρασμα του χρόνου αλλά συμπορεύονται μ’ αυτόν , καθώς οι εταιρίες κατά κανόνα συνεχώς αναπτύσσονται και προοδεύουν .
Η επένδυση σε μετοχές φυσικά ενέχει μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλες μορφές επενδύσεων , γι’ αυτό χρειάζεται σύνεση και τήρηση ορισμένων κανόνων και αρχών .
Δεν φτάνει να μας πει ο φίλος , ο γείτονας , ο συγγενής ή ένας οποιοσδήποτε δικός μας άνθρωπος τι πρέπει να αγοράσουμε .
Χρειάζεται πρώτα απ’ όλα να έχει κανείς μια έστω μικρή ιδέα για το πως λειτουργεί το Χρηματιστήριο . ( Πως δίνονται οι εντολές και ποιος είναι ο μηχανισμός των συναλλαγών ;Τι εξασφαλίσεις έχει από το χρηματιστή του ; Τι επιδιώκει να πετύχει με την επένδυσή του ; )
Οι προτιμήσεις είναι ενδεχόμενο να εξαρτηθούν επίσης από την ηλικία του επενδυτή , την μόρφωση , το επάγγελμά του και άλλους παράγοντες που μπορεί να έχει κατά νου .
Χρειάζεται ακόμα να κοιτάξει κι ο ίδιος τους ισολογισμούς των εταιριών που δημοσιεύονται κάθε χρόνο , μαζί με άλλα στοιχεία , στην Επετηρίδα του Χρηματιστηρίου και να συμβουλευτεί τον χρηματιστή του .
Θα πρέπει επίσης να γνωρίζει ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε με βεβαιότητα τις τάσεις των τιμών , γιατί η διακύμανσή τους εξαρτάται από πλήθος απρόβλεπτων οικονομικών και άλλων γεγονότων .
Δεν υπάρχουν βεβαιότητες στο Χρηματιστήριο , αναφέρει ο Άγγλος Keneth Most , στο βιβλίο του Πως θα κάνουμε χρήματα στο Χρηματιστήριο , όπου παρομοιάζει την επιστήμη των προγνωστικών για σύντομες χρηματιστηριακές εξελίξεις με την επιστήμη της μετεωρολογίας και λέει « Κάθε μέρα τα κανάλια της τηλεόρασης μιλούν για τον αυριανό καιρό . Και κάθε αύριο ο καιρός είναι λιγότερο ή περισσότερο καλός ή άσχημος από τα προγνωστικά » .
Αφού είπαμε παραπάνω μερικές από τις γενικές αρχές που πρέπει να έχει υπόψιν του ο επενδυτής , ας επιχειρήσουμε τώρα να δώσουμε τα κυριότερα κατά την γνώμη μου κριτήρια και δείκτες αξιολογήσεως των μετοχών .
Φυσικά δεν είναι δυνατό να βρει κανείς όλα τα παρακάτω πλεονεκτήματα σε μια εταιρία , αλλά όσο περισσότερα βρει ή όσα απ’ αυτά εξυπηρετούν τις επιδιώξεις του , τόσο καλύτερη θα είναι η επένδυση που σκοπεύει να κάνει .
Και δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι πετυχημένες χρηματιστηριακές επενδύσεις γίνονται με γνώμονα την μακροχρόνια προοπτική .
- Απόδοση ιδίων κεφαλαίων . Ο δείκτης αυτός είναι το ποσοστό επί τοις % όπως αυτό προκύπτει από την διαίρεση των καθαρών ετήσιων κερδών της εταιρίας με τα ίδια κεφάλαιά της ( μετοχικό και αποθεματικά ) . Όσο μεγαλύτερη είναι η απόδοσή τους , τόσο καλύτερη είναι η επένδυση που πρόκειται να κάνει κανείς , σε συνδυασμό φυσικά και με άλλα κριτήρια .
- Απόδοση συνόλου απασχολουμένων κεφαλαίων ή αποδοτικότητα εκμεταλλεύσεως . Ο δείκτης αυτός μας δίνει τα ίδια αποτελέσματα με την προηγούμενη περίπτωση . Εδώ τα ποσοστά βρίσκονται με την διαίρεση των καθαρών ετησίων κερδών δια του συνόλου των απασχολουμένων κεφαλαίων ( μετοχικό , αποθεματικά , υποχρεώσεις ) .
- Μέρισμα και μερισματική απόδοση . Τα ετήσια καθαρά κέρδη που πραγματοποιεί μια επιχείρηση δεν διανέμονται φυσικά όλα στους μετόχους , ούτε θα ήταν λογικό . Ένα ποσοστό παρακρατείται για τον σχηματισμό αποθεματικών και το υπόλοιπο διανέμεται ως μέρισμα στους μετόχους . Η απόδοση της μετοχής , που βρίσκεται με την διαίρεση του ετησίου μερίσματος δια της χρηματιστηριακής τιμής είναι σπουδαίος δείκτης αξιολογήσεως . Όσο μεγαλύτερη είναι η απόδοση αυτή , τόσο περισσότερο μπορεί να ζητηθεί η μετοχή ,σε συνδυασμό και με άλλους δείκτες . Μια συνεπής τακτική και ικανοποιητική διανομή μερίσματος είναι χαρακτηριστικό της διαθέσεως της διοικήσεως της εταιρίας ότι θα ενδιαφερθεί και στο μέλλον για τα συμφέροντα των μετόχων .
- Λόγος τιμής προς κέρδη . Ο δείκτης αυτός προκύπτει από την διαίρεση της χρηματιστηριακής τιμής της μετοχής με το ετήσιο καθαρό κέρδος που αναλογεί κατά μετοχή ( διανεμόμενο ή μη ) ,δηλ. πόσες φορές χωράει τα κατά μετοχή κέρδος στην τιμή . Όσο μικρότερος είναι ο δείκτης αυτός , τόσο συμφέρουσα είναι η επένδυση που κάνουμε , με τον όρο φυσικά ότι εκπληρώνονται και άλλες προϋποθέσεις . Αν π.χ. το καθαρό κέρδος της εταιρίας που αναλογεί κατά μετοχή είναι 0,5€ ( 0,3€ μέρισμα και 0,2€ αποθεματικά , που είναι φυσικό τα τελευταία να αυξάνουν την εσωτερική αξία της μετοχής κατά το ποσό αυτό ) και η χρηματιστηριακή τιμή είναι 5€ , θα χρειαστούν 10 χρόνια για να πιάσουμε τα 5€ . Αν πάλι με το ίδιο κέρδος κατά μετοχή , η χρηματιστηριακή τιμή είναι 10€ , θα χρειαστούν για τον ίδιο σκοπό 20 χρόνια .
- Κυκλοφοριακή ρευστότητα . Είναι ο δείκτης που εξάγεται από την διαίρεση του κυκλοφορούντος ενεργητικού δια των βραχυπροθέσμων υποχρεώσεων . Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης αυτός , τόσο καλύτερα μπορεί η εταιρία να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της .
- Ταμειακή ρευστότητα . Η διαίρεση των διαθεσίμων και του ρευστοποιούμενου γρήγορα κυκλοφορούντος ενεργητικού , με τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις , μας δίνει τον δείκτη αυτόν , που αποδεικνύει , όπως στην προηγούμενη περίπτωση , πόσο γρήγορα και εύκολα μπορεί η εταιρία να αντιμετωπίσει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της , αν μάλιστα κάποτε είναι πολύ πιεστικές .
- Σχέση « ιδίων προς ξένα κεφάλαια » . Όσο περισσότερα είναι τα « ίδια κεφάλαια » της εταιρίας ( μετοχικό , αποθεματικά , κέρδη « εις νέον » ) σε σχέση με τα ξένα ( μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις ) , τόσο μεγαλύτερη ασφάλεια παρέχεται στους δανειστές της επιχειρήσεως και τόσο μικρότερη είναι η επιβάρυνση των αποτελεσμάτων της χρήσεως από τα χρηματοοικονομικά έξοδα . Ο δείκτης αυτός μας λέει αν η επιχείρηση έχει καλή η όχι διάρθρωση κεφαλαίων .
- Εμπορευσιμότητα . Η διαίρεση του αριθμού των μετοχών , που άλλαξαν χέρια ( έγιναν συναλλαγές ) μέσα σ’ ένα χρόνο , με το σύνολο των μετοχών της εταιρίας , μας δίνει τον βαθμό της εμπορευσιμότητας . Ο δείκτης αυτός μας αποδεικνύει τις δυνατότητες που υπάρχουν για εύκολη ρευστοποίηση της επενδύσεως , ιδίως σε περιπτώσεις άμεσης ανάγκης .
- Διοίκηση της εταιρίας . Η επιχειρηματική δραστηριότητα και εμπειρία και τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα των διαχειριστών μιας συγκεκριμένης επιχειρήσεως είναι σπουδαίοι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν κατά την επιλογή των μετοχών . Αλλά και μετά την επένδυση θα πρέπει να παρακολουθούνται οι μεταβολές του διοικητικού συμβουλίου .
- Τομέας δραστηριότητας της εταιρίας . Η θέση της εταιρίας σε ορισμένο τομέα επιχειρήσεων , το μονοπωλιακό ή ανταγωνιστικό περιβάλλον και οι προοπτικές επιπλέον αναπτύξεως του τομέα αυτού , η προστατευτική ή μη κρατική πολιτική , η εξάρτηση από τις αγορές του εξωτερικού για εξαγωγές ή για την προμήθεια πρώτων υλών και γενικά ο ρόλος του κλάδου στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας , είναι σπουδαίοι παράγοντες που πρέπει να λάβει υπόψιν του ο επενδυτής πριν πάρει μιαν ορισμένη απόφαση .
Υπάρχουν και άλλα κριτήρια αξιολογήσεως που μπορεί να λάβει υπόψιν του ο επενδυτής , όπως οι αποσβέσεις , όσο μεγαλύτερες είναι τόσο ευκολότερα γίνεται η ανανέωση του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού της επιχειρήσεως , η υπεραξία των παγίων στοιχείων , όταν αυτή δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό ( « κεκρυμμένα » αποθεματικά ) , η επενδυτική δραστηριότητα κ.λπ .
Εκτός από τα αντικειμενικά κριτήρια αξιολογήσεως , υπάρχουν και υποκειμενικά , όπως εύστοχα αναφέρει ο Διομήδης Ψηλός στο βιβλίο του Ο Σύμβουλος του Αποταμιευτού ( Αθήνα , 1976 ) , όπως η αποβολή του πνεύματος της πλεονεξίας , η δυνατότητα αναμονής , η τόλμη και ο κοινός νους για να εξετάσει ο επενδυτής με ψυχραιμία και λογική πριν πάρει την ορισμένη απόφασή του .
ΕΡΕΥΝΑ – ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΔΥΣΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε.