Υπάρχει οικονομική επιστήμη:
30 Δεκεμβρίου, 2011 Σχολιάστε
blacklista.gr
ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ;
Με αφορμή την κρίση αναβίωσε ο επί πολλά έτη παραμελημένος διάλογος για την μεθοδολογία της «οικονομικής επιστήμης» .
Για ορισμένους , μεθοδολογικές αδυναμίες , ερευνητικά λάθη και κενά οδήγησαν σε εσφαλμένα συμπεράσματα και σε αξιώματα , τα οποία με την σειρά τους προσέφεραν το διανοητικό υπόβαθρο της κρίσης ( Eichengreen 2009 , Wyplosz 2009 , Kirchgassner 2009 , Krugman 2009 ) .
Καταρχάς διατυπώθηκε η άποψη ότι η κρίση δεν ήταν δυνατόν να αναλυθεί επαρκώς επειδή δεν υπάρχουν τα κατάλληλα ερμηνευτικά εργαλεία , επειδή οι νεοκλασικοί δεν σκέφτονται σε συνολικές κατηγορίες , δηλαδή δεν λαμβάνουν υπόψιν άλλες διαστάσεις ( πολιτικές , κοινωνικές , ψυχολογικές ) του οικονομικού συστήματος .
Στο κυρίαρχο αναλυτικό υπόδειγμα της μικροοικονομικής , τα μεγάλα ζητήματα της οικονομίας αναλύονται στην βάση συμπεριφορών μεμονωμένων οικονομικών υποκειμένων .
Η μικροθεώρηση ως επιστημονική μέθοδος είναι ακατάλληλη να ερμηνεύσει το συνολικό σύστημα με τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις του .
Κάθε άτομο είναι διαφορετικό , με συνέπεια οι συμπεριφορές τους να μην είναι ταυτόσημες , γεγονός που αγνοήθηκε από τα υποδείγματα των αποτελεσματικών αγορών και των ορθολογικών προσδοκιών .
Αντιβαίνει στον πραγματικό κόσμο η υπόθεση ότι όλα τα άτομα συμπεριφέρονται στον οικονομικό βίο με τον ίδιο τρόπο .
Το αποτέλεσμα της οικονομικής ανάλυσης θα ήταν εγγύς της πραγματικότητας εάν , αντί της μηχανιστικής μεθόδου , ήθελαν υιοθετηθεί μέθοδοι από την βιολογία και την συμπεριφορική ψυχολογία !!
Πέραν του ότι δεν υπάρχουν αναλυτικά υποδείγματα για την πρόβλεψη και ερμηνεία της σύγχρονης κρίσης , δεν υπήρξαν υποδείγματα που να ενσωματώνουν επαρκώς πραγματικές ανθρώπινες συμπεριφορές , το κατά τον Keynes και τους Akerlof και Shiller «ζωικό ένστικτο» , όπως η εμπιστοσύνη ή έλλειψη αυτής , διαφθορά ή κακή πίστη , νομισματική πλάνη , συμπεριφορά «αγέλης» , απληστία , αλτρουισμός κ.α. , δηλαδή ανορθολογικές συμπεριφορές και μη οικονοικά κίνητρα που ασκούν την μεγαλύτερη επίδραση στις οικονομικές αποφάσεις ( Akerlof/Shiller 2009 ) .
Ως μια άλλη βασική αδυναμία της οικονομικής επιστήμης αναφέρεται ο αναλυτικός διαχωρισμός μεταξύ μακροοικονομικής και χρηματοοικονομικής ( Wyplosz 2009 ) .
Λ.Χ. , οι ειδικοί της χρηματοοικονομικής ανάλυσης και μηχανικής ανέπτυξαν μια ιδιαίτερα εξειδικευμένη θεωρία λαμβάνοντας την μακροοικονομική ως δεδομένη , ενώ από την άλλη οι μακροοικονομολόγοι θεώρησαν τα χρηματοοικονομικά ως παράπλευρα και ως εξωγενών δεδομένα .
Ένα επί πλέον κριτικό επιχείρημα , το οποίο επανήλθε στον διάλογο , σχετίζεται με την έντονη μαθηματικοποίηση της οικονομικής επιστήμης .
Η προσπάθεια που ξεκίνησε από τον Warlas για την δημιουργία μιας καθαρής επιστήμης στην βάση των μαθηματικών μεθόδων των θετικών επιστημών , προκάλεσε την παραμέληση της πολυπλοκότητας των οικονομικών φαινομένων και της αλληλεπίδρασης μεταξύ οικονομικών , κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων .
Επιπλέον , με την καθιέρωση του πλασματικού προτύπου του Homo Economicus , αγνοήθηκε η πραγματική ανθρώπινη φύση . Διατυπώθηκαν έντονες αμφιβολίες για την γνωστική αξία των των πολύπλοκων μαθηματικών υποδειγμάτων της μακροοικονομικής και της χρηματοοικονομικής λόγω των μεγάλων αφαιρέσεων από την πραγματικότητα και του αξιώματος για εφαρμογή των συμπερασμάτων στην πραγματική οικονομία ( Eichengreen 2009 ) .
Συχνά , στις υποθέσεις των υποδειγμάτων βρίσκεται και το αποτέλεσμα .
Ακόμη , ιδιαίτερα έντονη υπήρξε η κριτική στα υποδείγματα των νεοκλασικών που στηρίζονται στις ορθολογικές προσδοκίες και στην απόλυτη πληροφόρηση των οικονομικών δρώντων ( Stiglitz 2009 ) .
Oι οικονομικές προβλέψεις , παρά τις όποιες μεθοδολογικές και πρακτικές δυσκολίες , έχουν καθιερωθεί διεθνών εδώ και πολλές δεκαετίες .
Δεν είναι υπερβολή εάν λεχθεί ότι το πρώτο ζητούμενο από τους οικονομολόγους είναι η πρόβλεψη των οικονομικών εξελίξεων και λιγότερο η ανάλυση των οικονομικών φαινομένων και η διατύπωση προτάσεων πολιτικής .
Η εμπειρία με την πρόσφατη οικονομική κρίση έδειξε ότι , πλην εξαιρέσεων , οι οικονομικές προβλέψεις απέτυχαν παταγωδώς .
Αρκεί να δει κανείς τις προβλέψεις των μεγάλων διεθνών οργανισμών και των εθνικών ερευνητικών κέντρων και στατιστικών υπηρεσιών , οι οποίες προέβλεπαν θετικούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης για τα έτη 2008 και 2009 , για να κατανοήσει την αδυναμία του εγχειρήματος της πρόβλεψης .
Πέραν της σκωπτικής ρήσης ότι οι οικονομολόγοι είναι καλοί στην πρόβλεψη του παρελθόντος, διατυπώθηκε και η άποψη ότι κατά τις περιόδους κρίσεων καλό θα ήταν να μην δημοσιοποιούνται τα αποτελέσματα των προβλέψεων , διότι επηρεάζουν αρνητικά την ανθρώπινη συμπεριφορά ( Zimmermann 2009 ) .
Συμπερασματικά , υποστηρίζεται ότι η αδυναμία της συντριπτικής πλειοψηφίας των οικονομολόγων να προβλέψουν την κρίση , ώστε να καταστεί εφικτή η πρόληψή της , περιορίζει την χρησιμότητα της «οικονομικής επιστήμης» .
Με αφορμή την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 , ιδιαίτερα σφοδρή υπήρξε και η κριτική στην υπόθεση των αποτελεσματικών αγορών ( Buiter 2009a , Economist 2009 ) , λόγω της μεγάλης επίδρασης που είχε στις αγορές , αλλά και στις πολιτικές απορρύθμισης των χρηματοπιστωτικών αγορών . Σύμφωνα με την υπόθεση αυτή , όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες ενσωματώνονται από ορθολογικά δρώντα υποκείμενα συνεχώς και πλήρως στις τιμές .
Κατά συνέπεια , οι αγορές είναι σταθερές , ενώ πιθανές αποκλίσεις ακολουθούν το υπόδειγμα της τυχαίας διαδρομής ( random walk ) .
Αυτό σημαίνει ότι οι χρηματιστηριακές τιμές δεν μπορούν να προβλεφθούν , κερδοσκοπικές φούσκες είναι αδύνατες και η αγορά έχει πάντα δίκαιο .
Για τον λόγο αυτόν , δεν χρειάζονται κρατικές ρυθμίσεις ή παρεμβάσεις . Για ορισμένους , έτσι εξηγείται και η ανεμελιά των εποπτικών αρχών αλλά και των επενδυτών στην αντιμετώπιση νέων προϊόντων όπως πιστωτικά παράγωγα , δομημένες ενυπόθηκες πιστώσεις όπως MBS ( Mortgage Backed Securities ) , CDOs ( Collateral Debt Obligations ) κ.α..
Τα μαθηματικά μοντέλα στα οποία βασίζονται τα νέα εργαλεία υπαινίσσονται μια αξιοπιστία , η οποία στην πράξη δεν εμφανίζεται .
Η μέθοδος και η πολυπλοκότητά τους κερδίζουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών , μιας και οι κίνδυνοι φαίνονται μαθηματικά ελεγχόμενοι .
Για παράδειγμα , η εργασία του Li ( 2000 ) , για την συσχέτιση κινδύνων αθετήσεων διαφόρων τίτλων με την βοήθεια της συνάρτησης του Gauss , έφερε την επανάσταση στην αγορά των Credit Default Swaps και Collateralized Debt Bonds ( Salomon 2009 ) .
Έτσι , θεωρήθηκε ότι οι κίνδυνοι των αγορών με τα νέα εργαλεία μειώθηκαν σημαντικά , με αποτέλεσμα την απορρύθμιση και την ανάληψη υπερβολικών κινδύνων με τα γνωστά αποτελέσματα .
Το παραπάνω άρθρο προέρχεται από την «Σειρά Ερευνητικών Εργασιών , 16(11) :253-272» από τους :
– Άγγελος Κότιος , Καθηγητής Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά .
– Γεώργιος Γαλανός , Διδάκτωρ Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών .
Τελικά υφίσταται η «οικονομική επιστήμη» ;