Συστηματικά σφάλματα νόησης–Επίδραση συναισθημάτων και αυτοέλεγχος

                                            blacklista.gr

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Ο ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ

     Πέρα από την κατανομή της πιθανότητας των αποτελεσμάτων που χαρακτηρίζει κάθε παίγνιο ( βλέπε σχετική ανάρτηση Θεωρία παιγνίων ) ,τις επιλογές των ατόμων μεταξύ παιγνίων επηρεάζει σημαντικά και η ίδια η δομή τους .
     Ο Ellesberg ( 1961 ) κατέδειξε πως η αποστροφή στην ασάφεια ( ambiguity aversion ) προκαλεί μη ορθολογικές επιλογές . Μετά από πειράματα προέκυψε πως οι άνθρωποι τείνουν να αποστρέφονται την υποκειμενική αβεβαιότητα περισσότερο από την αντικειμενική .
     Το γεγονός αυτό απεικονίζει μαι γενικευμένη τάση στην οποία τα συναισθήματα , όπως ο φόβος , επιδρούν στις επιλογές που περιέχουν ρίσκο ( Peters και Slovic , 1996 ) .
     Η αποστροφή στην ασάφεια ίσως οφείλεται στο γεγονός πως συχνά , η απουσία μιας παραμέτρου ενός προβλήματος λήψης αποφάσεων , συνδέεται με την δυνατότητα κακόβουλης διαχείρισης και υψηλότερο κίνδυνο .
     Έτσι δικαιολογείται μια εστίαση της προσοχής στις πληροφορίες που λείπουν , αλλά κατά τον Camerer ( 1995 ) , προκαλείται αδικαιολόγητη αύξηση στα ασφάλιστρα κινδύνου .
     Μια ακόμη συμπεριφορά που παρατηρείται είναι η αποστροφή στην μεταμέλεια ( regret aversion ) . Τα άτομα τα απασχολεί όχι μόνο αν μια επιλογή μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερα επίπεδα κατανάλωσης αλλά και εάν η επιλογή αυτή θα φέρει χαμηλότερη κατανάλωση σε σύγκριση με το αποτέλεσμα που παρέχει μια εναλλακτική επιλογή .
     Η αποφυγή της μεταμέλειας είναι συχνά χρήσιμος και πιθανά αποτελεσματικός μηχανισμός παρακίνησις σε καλές επιλογές . Βέβαια έχει παρατηρηθεί το σφάλμα παράλειψης [ omission bias ( Ritov και Βaron , 1990 ) ] , φαινόμενο κατά το οποίο η μεταμέλεια είναι ισχυρότερη ως προς τις αποφάσεις που περιλαμβάνουν δράση παρά για αυτές που προκύπτουν από παθητικότητα .
     Οι Kahneman και Τversky ( 1979 ) διαπίστωσαν πως οι άνθρωποι αποστρέφονται τον κίνδυνο στην περίπτωση επιλογής μεταξύ κερδοφόρων εναλλακτικών , ενώ τον επιζητούν σε περίπτωση ζημιογόνων ( προτιμάται το βέβαιο κέρδος από κάποιο αβέβαιο το οποίο είναι υψηλότερο του πρώτου , προτιμάται η αβέβαιη ζημία από κάποια βέβαιη η οποία είναι χαμηλότερη της πρώτης ) .
     Δηλαδή , οι άνθρωποι αποστρέφονται σε μεγαλύτερο βαθμό την ζημία παρά τον κίνδυνο , γεγονός που αναδεικνύει την μεροληψία υπέρ της παρούσας κατάστασης ( status quo bias , ισχυρή τάση να παραμείνει κάποιος στην παρούσα κατάσταση επειδή τα μειονεκτήματα μιας αλλαγής προβάλουν δυσοίωνα σε σχέση με τα πλεονεκτήματά της ) .
Η διάθεση αποτελεί και αυτή έναν παράγοντα που επιδρά στις επιλογές που εμπεριέχουν κίνδυνο .
     Οι άνθρωποι που είναι σε καλή διάθεση είναι περισσότερο αισιόδοξοι στις επιλογές και τις κρίσεις τους από όσους είναι σε κακή διάθεση ( έχει παρατηρηθεί πως οι πωλήσεις λαχείων της πολιτείας του Οχάιο αυξάνονται τις ημέρες που ακολουθούν μια νίκη της ομάδας του Ohio State University ) .
     Συχνά όμως οι άνθρωποι αποδίδουν τα συναισθήματά τους σε λανθασμένες αιτίες και οδηγούνται έτσι σε ανακριβείς αξιολογήσεις ή σε καταστάσεις που ονομάζονται σφάλματα λανθασμένης απόδοσης ( misatribution biaces , Ross , 1977 ) .
     Για παράδειγμα , οι άνθρωποι αισθάνονται περισσότερο χαρούμενοι τις ηλιόλουστες ημέρες από ότι τις βροχερές . Επιπλέον , οι συναισθηματικές καταστάσεις τείνουν να επιδρούν στις αφηρημένες αξιολογήσεις σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι στις συγκεκριμένες , για τις οποίες υπάρχει ακριβής πληροφόρηση ( Hirshleifer , 2001 ) .
Τέλος , τα συναισθήματα και οι διαθέσεις συνδέονται με τον αυτοέλεγχο και μέσω αυτού με τους συντελεστές προεξόφλησης που απαιτούν κατά καιρούς οι επενδυτές για να αναβάλλουν την παρούσα κατανάλωση .
     Ειδικότερα οι άνθρωποι τείνουν να προεξοφλούν μια αναβολή της κατάστασης από την ημερομηνία Τ , στην Τ+1 , με βαρύτερους όρους καθώς η ημερομηνία Τ πλησιάζει , γεγονός που υποδηλώνει υπερβολική μορφή της καμπύλης των συντελεστών προεξόφλησης .

ΠΗΓΗ : Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο , Διπλωματική Εργασία του Καπλάνη Βάιου.
Υπεύθυνος καθηγητής : Ιωάννης Ψαρράς .

ΕΡΕΥΝΑ – ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΔΥΣΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε.