ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ
Η θεωρία παιγνίων ( game theory ) ξεκίνησε σαν κλάδος των οικονομικών με το σπουδαίο βιβλίο των Τζον φον Νόιμαν ( John von Neumann ) και Όσκαρ Μόργκενστερν ( Oskar Morgenstern ) , Θεωρία Παιγνίων και Οικονομική Συμπεριφορά ( Theory of Games and Economic Bahaviour ) πάνω σε παιχνίδια μηδενικού αθροίσματος ( zero-sum games ) .
To κύριο αντικείμενό της είναι η ανάλυση των αποφάσεων σε καταστάσεις ( παιχνίδια ) στρατηγικής αλληλεπίδρασης ( strategic interdependence ) .
Τα παίγνια είναι μία μέθοδος ανάλυσης προβλημάτων που έχουν σχέση με τον τρόπο λήψης αποφάσεων σε καταστάσεις σύγκρουσης και συνεργασίας .
Παίκτης μπορεί να είναι ένα πρόσωπο , μία οργάνωση , ένα κράτος ή ένας συνασπισμός . Ως αντικείμενο έρευνας μπορούν να θεωρηθούν διάφορα προβλήματα πολιτικής , ψυχολογικής , κοινωνικής , οικονομικής μορφής .
Για την λύση των προβλημάτων αυτών θεωρείται προηγουμένως απαραίτητη η ανάλυση καταστάσεων , όπου δύο ή περισσότεροι δρώντες ( παίκτες ) βρίσκονται αντιμέτωποι και ακολουθούν συνεργατικές στρατηγικές .
Κάθε παίκτης προσπαθεί να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει , για να εμποδίσει τον αντίπαλό του να αποκτήσει πλεονεκτήματα που θα περιορίσουν τα κέρδη του .
Επομένως , οι ενέργειές του εξαρτώνται άμεσα από την θέση ( στρατηγική ) που θα επιλέξει ο αντίπαλος .
Υποθέτουμε αρχικά ότι υπάρχει μία κατάσταση , όπου ορισμένοι δρώντες ( παίκτες ) , παίρνουν αποφάσεις , οι οποίες οδηγούν σε ορισμένα αποτελέσματα ( consequence ) .
Οι δρώντες αυτοί μπορεί να είναι δύο ή και περισσότεροι .
Ένα παίγνιο διαφέρει από μία πραγματική κατάσταση απλού ανταγωνισμού ή σύγκρουσης στο ότι η πραγμάτωσή του γίνεται ακριβώς κάτω από ορισμένες συνθήκες και σύμφωνα με ορισμένους κανόνες .
Όλα τα παίγνια περιέχουν το χαρακτηριστικό του ανταγωνισμού μεταξύ των παικτών τους και το αποτέλεσμά του οδηγεί σε κέρδη ή απώλειες .
H Θεωρία Παιγνίων μας παρουσιάζει όλους μας , γυναίκες και άντρες , ως παίκτες και όλες τις κοινωνικές μας δραστηριότητες ως παίγνια ( από τις αγοραπωλησίες μετοχών μέχρι την μουσική που ακούμε ) .
Στόχος της είναι να προβλέπει την συμπεριφορά μας σε κάθε υπο-παίγνιο ( του Μεγάλου Παιγνίου της Κοινωνίας ) . Χαρακτηριστικό της , η απόρριψη της στρατηγικής του Seldon να κρατά κρυφές τις προβλέψεις της Θεωρίας του .
Αξίωμά της , η παραδοχή πως όλοι έχουμε κοινή και πλήρη γνώση των προβλέψεών της ( περί της συμπεριφοράς όλων ) .
Για να προκριθεί όμως ως Γενική , η Θεωρία Παιγνίων , πρέπει όχι μόνο να γνωρίζουμε τις προβλέψεις της για τις πράξεις μας ( και των άλλων ) αλλά και να τις πιστεύουμε .
Δεδομένου όμως ότι είμαστε ορθολογιστές , οι προβλέψεις της Θεωρίας Παιγνίων πρέπει να είναι αληθινές . Αλλιώς γιατί τις πιστεύουμε ; Πρέπει να είναι και συγκεκριμένες , διαφορετικά στερούνται σημασίας .
Με άλλα λόγια , η Θεωρία Παιγνίων , έθεσε έναν δύσκολο στόχο στον εαυτό της : Να αποδείξει πως όλα τα παίγνια της κοινωνίας διαθέτουν ορθολογικές «λύσεις» , τις οποίες μάλιστα μπορεί η ίδια να προσδιορίσει με μόνο εργαλείο τον ορθολογισμό .
Σήμερα , η Θεωρία Παιγνίων βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη . Φιλοδοξεί να «λύνει» από τα μικρά προβλήματα της κοινωνίας ( π.χ. τον σχεδιασμό δημοπρασιών για τις συχνότητες της κινητής τηλεφωνίας ) μέχρι τα μεγάλα φιλοσοφικά μας αινίγματα ( π.χ. την προέλευση της Ηθικής ) .
Αντίθετα με τον Ιστορικό Υλισμό του Μαρξ , αλλά και όλα τα μεγάλα ρεύματα των κοινωνικών επιστημών , η Θεωρία Παιγνίων , εντάσσει τον εαυτό της στα φαινόμενα που καλείται η ίδια να εξηγήσει . Κανείς παίκτης δεν κάνει πράγματα που δεν θα έκανε αν ήξερε της Θεωρία .
Οι παίκτες ως θεωρητικοί και οι θεωρητικοί ως παίκτες . Εξαίρετο .Όμορφο . Ανθρωπιστικό .
Μήπως όμως και λογικά παρακινδυνευμένο ; Αυτή η ταύτιση ( α ) θεωρητικού και ( β ) αυτόβουλου υποκείμενου απαιτεί από την Θεωρία , μοναδικά ορθολογικές προβλέψεις ( διαφορετικά πως μπορεί ο θεωρητικός και ο παίκτης να συγκλίνουν στην ίδια πρόβλεψη ; ) .
Την καθιστά ευάλωτη στην Απροσδιοριστία , η οποία έτσι γίνεται θανάσιμος εχθρός της .
Παράλληλα , την ωθεί στον αυταρχισμό , καθώς την αναγκάζει να θέλει το μονοπώλιο της ερμηνείας του τί απαιτεί ( και τί δεν απαιτεί ) από εμάς ο ορθολογισμός .
Από μια οπτική , η Θεωρία Παιγνίων απελευθερώνει . Μας εντάσσει στα παίγνια της ζωής χωρίς να μας παραδίδει σε αυτά , καθώς μας εφοδιάζει με τα εργαλεία για να τα κατανοούμε και συνεπώς , να τα αλλάζουμε .
Από την άλλη , ο αγώνας της εναντίον της Απροσδιοριστίας την στρέφει προς έναν δεσποτισμό εφάμιλλο των χειρότερων υπερβολών του Διαφωτισμού .
Για ένα πράγμα δεν υπάρχει αμφιβολία : Ποτέ στο παρελθόν ο ανθρώπινος νους δεν έχει συλλάβει εγχείρημα περισσότερο μεγαλεπήβολο , αυθάδες , συναρπαστικό .
ΠΗΓΗ : Γιάννης Βαρουφάκης ( Η Θεωρία που φιλοδοξεί να ενοποιήσει τις κοινωνικές επιστήμες )
Εκδόσεις : ΔΑΡΔΑΝΟΣ
ΕΡΕΥΝΑ – ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΔΥΣΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε.